Józef Olszyna-Wilczyński
Odznaczenia
-
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
-
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
-
Krzyż Niepodległości
-
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
-
Złoty Krzyż Zasługi
-
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
-
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
-
Znak oficerski „Parasol”
-
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
-
Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (Austro-Węgry)
-
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
-
Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)
-
Medal Zwycięstwa
Cytaty:
„Gen. Olszyna-Wilczyński czekał w m. Teolin do ostatniej chwili; dnia 21.IX zdecydował się wyjechać w kierunku granicy; razem z generałem była jego żona i adiutant kpt. st. sp. Strzemeski oraz szofer. Wyjechali dnia 22.IX o świcie i po paru minutach zostali zatrzymani przez dwa sowieckie czołgi. Po rozstrzelaniu generała i adiutanta, czołgi odjechały, a żona adiutanta i szofer przejechali na teren Litwy.”
Pułkownik Kazimierz Skrzywan
Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński
ur. 27.11.1890 r. w Krakowie – zm. 22.09.1939 r. pod Sopoćkiniami
Uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego św. Anny w Krakowie. W 1910 r. podjął studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej.
W czasie studiów służył w austriackim 16 pułku piechoty Obrony Krajowej w Krakowie i ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy uzyskując stopień kadet-feldfebla. Przed wybuchem I wojny światowej związany był z Polskimi Drużynami Strzeleckimi.
W 1914 r. zmobilizowany do macierzystej jednostki, a potem przeniesiony do I Brygady Legionów Polskich. Do 1917 r. brał udział w walkach jako dowódca kompanii, a następnie batalionu w 5 pułku piechoty. Odmówił złożenia przysięgi cesarzowi Niemiec, przez co przymusowo wcielono go do regularnej armii austriackiej i wysłano na front francuski i włoski. Później został przeniesiony na Ukrainę, gdzie zorganizował koło Polskiej Organizacji Wojskowej.
Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W 1918 r. został ranny i trafił do niewoli ukraińskiej.
W 1919 r. został awansowany na stopień podpułkownika i mianowany dowódcą III Brygady Legionów. Później dowodził I Brygadą Legionów i ponownie III Brygadą Legionów. W 1920 r. został komendantem Kijowa. Rok później brał udział w ochronie III powstania śląskiego. Od 1922 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie.
W 1923 r. został przeniesiony do Departamentu V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. W 1924 r. objął stanowisko dowódcy 2 Brygady Ochrony Pogranicza w Baranowiczach, a w 1925 r. 1 Brygady Ochrony Pogranicza w Zdołbunowie.
W 1927 r. mianowany dowódcą 10 Dywizji Piechoty w Łodzi, którą dowodził do 1935 r. W 1938 r. został dowódcą Okręgu Korpusu nr III w Grodnie. We wrześniu 1939 r. dowodził Grupą Operacyjną „Grodno”. Po otrzymaniu rozkazu rozwiązania oddziału przebywał w Sopokiniach pod Grodnem, gdzie prawdopodobnie współorganizował pierwsze grupy konspiracji zbrojnej.
22 września wraz z żoną, adiutantem i szoferem jechał samochodem w kierunku granicy litewskiej. Pojazd został zatrzymany przez radzieckie czołgi. Czołgiści ograbili pasażerów, zaś generała i jego adiutanta rozstrzelano.
- Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1936. Generał Józef Olszyna-Wilczyński. - Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1937. XIV Zjazd Legionistów w Krakowie. Delegacje poszczególnych jednostek w drodze na Wawel. Na czele delegacji 5 Pułku Piechoty Legionów transparent z napisem „Komendant mówi: ma liczbę 5…”. Widoczni m.in. premier generał Felicjan Sławoj Składkowski, dowódca Okręgu Korpusu III generał Józef Olszyna-Wilczyński. - Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1927 – 1936. Generał Józef Olszyna-Wilczyński. - Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1937. Wręczenie lekkoatletce Jadwidze Wajs (z bukietem kwiatów) Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Ponadto widoczni m.in.: pułkownik Władysław Kiliński (I rząd, trzeci z lewej), dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego generał Józef Olszyna-Wilczyński (I rząd, czwarty z lewej), pułkownik Kazimierz Glabisz (stoi na prawo za Jadwigą Wajs), pułkownik Zygmunt Gilewicz (I rząd, pierwszy z lewej w mundurze). Z boku stoi nagroda przechodnia rzeźba Alfonsa Karnego „Dziewczyna ze skakanką” przyznawana co roku laureatom Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej, ufundowana przez generała Józefa Olszynę-Wilczyńskiego.