Tadeusz Kutrzeba

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari (pośmiertnie, w 1982, władze PRL)
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari (1947, władze RP na Obczyźnie)
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi
Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Złoty Wawrzyn Akademicki
Krzyż Zasługi Wojskowej z Mieczami (Austro-Węgry)
Brązowy Medal za Służbę (Austro-Węgry)
Srebrny Medal za Służbę (Austro-Węgry)
Krzyż Żelazny II klasy (Prusy)
Order Korony III klasy (Belgia)
Krzyż Wolności I kategorii II klasy (Estonia)
Order Krzyża Orła II klasy (Estonia)
Order Lwa Białego II i III klasy (Czechosłowacja)
Order Legii Honorowej II, III, IV i V klasy (Francja)
Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)
Order Gwiazdy III klasy (Rumunia)
Order Korony I i II klasy (Rumunia)
Order Świętego Sawy III klasy (Jugosławia)
Order Białej Róży II klasy (Finlandia)
Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)

Cytaty:

„Gen. Kutrzeba imponował nam piękną postawą żołnierską, błyskotliwą inteligencją, rzetelną wiedzą i wielkim doświadczeniem sztabowym. Był bez wątpienia jako Komendant Szkoły najbardziej na swoim miejscu. Generał Kutrzeba brał żywy i czynny udział w naszych zajęciach szkolnych. Bywał z reguły obecny na wszystkich ważniejszych omówieniach ćwiczeń, na wszystkich grach wojennych i podróżach taktycznych.”

Generał Jerzy Kirchmayer

„Generał Kutrzeba należy do generałów wyjątkowo dużo pracujących nad sobą i studiujących. Generał Kutrzeba nadaje się na wszystkie stanowiska w wojsku.”

General Tadeusz Pisko

Tadeusz Kutrzeba

ur. 15.04.1886 r. w Krakowie – zm. 08.01.1947 r. w Londynie

Uczył się w Wojskowej Szkole Realnej w Fischau i szkole w Hranicach na Morawach, a maturę zdał w Państwowym Gimnazjum Realnym w Wiedniu.

Studiował na Wydziale Inżynieryjnym w Wojskowej Akademii Technicznej w Mödling pod Wiedniem. W późniejszym okresie w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu ukończył wyższy kurs inżynierii.

Służbę rozpoczął w 1906 r. w 9 Batalionie Saperów w Krakowie, a potem skierowano go do Sarajewa, gdzie był świadkiem zamachu na arcyksięcia Ferdynanda. Podczas I wojny światowej walczył na froncie serbskim, rosyjskim, włoskim i rumuńskim. Po rozpadzie Austro-Wegier wstąpił do Wojska Polskiego i przez cały okres walk o niepodległość pracował jako sztabowiec na wielu frontach.

Wziął udział w wyprawie na Kijów, Bitwie Warszawskiej i walkach pod Białymstokiem. W XX-leciu międzywojennym pracował w Szkole Sztabu Generalnego i Wyższej Szkole Wojennej, a także pełnił wiele istotnych funkcji organizacyjnych i sztabowych, przyczyniając się m. in. do utworzenia Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych.

W czasie II wojny światowej był dowódcą Armii „Poznań”, a jego śmiałe propozycje prowadzenia kampanii wrześniowej zostały zignorowane. Wojnę spędził w: Oflagu IV A Hohnstein, Oflagu IV B Königstein i Oflagu VII A Murnau. Po wojnie, w Londynie, został szefem Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1925. Pułkownik Tadeusz Kutrzeba.
Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1937. Polska Akademia Literatury – odczyt generała Tadeusza Kutrzeby o nowoczesnej obronie granic Polski.
Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1925. Pułkownik Tadeusz Kutrzeba.
Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1936. Rewia wojskowa na Polu Mokotowskim w Warszawie z okazji święta 3 Maja. Generalicja podczas defilady. Widoczni od prawej: inspektor armii generał Stanisław Burhardt-Bukacki, inspektor armii komendant Wyższej Szkoły Wojennej generał Tadeusz Kutrzeba, dowódca 2 Dywizji Kawalerii generał Bolesław Wieniawa-Długoszowski, generał do prac przy Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych Stanisław Kwaśniewski, szef Kierownictwa Marynarki Wojennej kontradmirał Jerzy Świrski, dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego generał Józef Olszyna-Wilczyński, komendant Centrum Wyszkolenia Sanitarnego i inspektor służby zdrowia generał Jan Kołłątaj-Srzednicki, komendant główny Policji Państwowej generał Kordian Józef Zamorski, generał Stanisław Bułak-Bałachowicz, szef Departamentu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych generał Leopold Cehak.
Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
1934. Promocja podchorążych w Oficerskiej Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie. Generał brygady Tadeusz Kutrzeba wręcza szablę honorową prymusowi Szkoły, podporucznikowi saperów Czesławowi Pawłowskiemu.

Publikacje (wybór):
1. „„Bitwa nad Niemnem (wrzesień-październik 1920)” (Warszawa 1926);
2. „Wyprawa kijowska 1920 roku” (Warszawa 1927);
3. „Studium nad możliwościami wojennymi Niemiec i Polski z 1936 r.”
4. „Wojna bez walnej bitwy”;
5. „Bitwa nad Bzurą (9-22 września 1939 r.). Przyczynek do historii kampanii polsko-niemieckiej w obszarze: Poznań-Warszawa we wrześniu 1939 r.” (Warszawa 1958).