Władysław Sikorski

Władysław Eugeniusz Sikorski

ur. 20.05.1881 r. w Tuszowie Narodowym – zm. 04.07.1943 r. na Gibraltarze

Uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Rzeszowie i kontynuował naukę w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, a od 1902 r. studiował na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów Politechniki Lwowskiej. W czasie studiów przyłączył się do działalności patriotycznej.

Po studiach pracował w administracji Namiestnictwa Galicji. W 1906 r. na ochotnika zgłosił się do służby wojskowej w armii Austro-Węgier.

W 1907 r. Sikorski zbliżył się do Polskiej Partii Socjalistycznej i jej członków, na czele z Józefem Piłsudskim. Wraz z nimi, rok później we Lwowie, założył Związek Walki Czynnej, a 1910 r. współorganizował Związek Strzelecki. W czasie I wojny światowej do 1916 r. pełnił funkcję szefa Departamentu Wojskowego w Naczelnym Komitecie Narodowym, organie zrzeszającym Polaków pod zaborem austriackim. Później rekrutował ochotników do Legionów Polskich.

Odmówił złożenia przysięgi cesarzowi Niemiec, za co ponownie wcielono go do armii austriackiej.

Po 1918 r. pełnił funkcje dowódcze w różnych jednostkach, zarówno w czasie wojny polsko-ukraińskiej, jak i polsko-bolszewickiej. Od 1922 r. był Ministrem Spraw Wewnętrznych. Po zabójstwie Gabriela Narutowicza marszałek Sejmu Maciej Rataj powołał Sikorskiego na stanowisko premiera.

Pomimo częściowych sukcesów opozycja nie była przekonana do rządu Sikorskiego i w 1923 r., po zaledwie kilku miesiącach urzędowania, został zdymisjonowany. Trzy lata później, w czasie przewrotu majowego, wsparł obóz rządowy. Ze względu na konflikt z Piłsudskim otrzymał status generała do dyspozycji i trwało to do 1939 r. W tym okresie studiował i wiele pisał.

Po inwazji Niemiec nie otrzymał przydziału do jednostki wojskowej i przez Rumunię przedostał się do Francji. Tam został mianowany premierem przez prezydenta Stanisława Raczkiewicza i wkrótce też Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. Rząd Sikorskiego na uchodźstwie został uznany przez państwa alianckie za suwerenne przedstawicielstwo państwa polskiego.

Po kapitulacji Francji rząd i żołnierze polscy ewakuowali się do Wielkiej Brytanii. W 1940 r. został zdymisjonowany ze stanowiska ze względu na swój stosunek do ZSRR. Po ataku Niemiec na ZSRR zmieniła się sytuacja. Pod naciskami Churchilla, Sikorski przystąpił do rozmów z ambasadorem radzieckim, Iwanem Majskim. Długie dyskusje zaowocowały zwolnieniem Polaków z gułagów oraz utworzeniem Armii Polskiej w ZSRR pod dowództwem generała Andersa.

Kiedy Niemcy ujawnili zbrodnię katyńską. Sikorski zażądał śledztwa Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Stalin uznał go za sprzymierzeńca Niemiec i zerwał stosunki z rządem RP na uchodźstwie. W ZSRR zaczęto tworzyć Armię Berlinga, którą Sikorski uznał za polską, komunistyczną i o charakterze dywersyjnym, Berlinga zaś określił mianem zdrajcy i dezertera.

Zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze. W jej sprawie przeprowadzono kilka niezależnych śledztw, które ostatecznie nie dały jasnych odpowiedzi co do przyczyn wypadku.

Pochowany został w Newark, a w 1993 r. jego szczątki ekshumowano i złożono w krypcie na Wawelu.

1. Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
   1925. Święto 20 pułku piechoty w Krakowie. Dowódca pułku pułkownik Stanisław Kruk-Schuster (drugi z lewej) zdaje raport ministrowi spraw wojskowych generałowi Władysławowi Sikorskiemu (czwarty z lewej). Widoczny także generał Mieczysław Kuliński (trzeci z lewej).
2. Fot: Zbiory NAC. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji.
   1925. Władysław Sikorski, minister spraw wojskowych, generał.
3. Fot: Zbiory NAC. Archiwum Fotograficzne Czesława Datki. Autorstwo: Czesław Datka.
   1940. Generał Władysław Sikorski żegna Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich przed jej wyjazdem do Norwegii i rozdaje autografy.  
4. Fot: Zbiory NAC. Archiwum Fotograficzne Czesława Datki. Autorstwo: Czesław Datka.
   1942. Powitanie generała Władysława Sikorskiego (pierwszy z prawej) na lotnisku w Meksyku.
5. Fot: Zbiory NAC. Archiwum Fotograficzne Czesława Datki. Autorstwo: Czesław Datka.
   1943. Pogrzeb generała Władysława Sikorskiego w Newark.
6. Fot: Zbiory NAC. Instytut Józefa Piłsudskiego.
   1916. Członkowie Naczelnego Komitetu Narodowego. Siedzą od lewej: pułkownik Marian Żegota-Januszajtis, hrabia Jerzy Mycielski, pułkownik Kazimierz Sosnkowski. Stoją od lewej: pułkownik Władysław Sikorski i major Andrzej Galica.
7. Fot: Zbiory NAC. Archiwum Fotograficzne Czesława Datki. Autorstwo: Czesław Datka.
   1940 -1943. Władysław Sikorski, generał, premier RP, Naczelny Wódz.